Бишкек, 20.06.25. /Кабар/. Гипертония – бул жөн гана "кан басымынын жогорулашы" эмес. Бул оору жылдар бою эч кандай белги бербестен, жүрөктү, кан тамырларды, мээни, бөйрөктү, жада калса көрүүнү да акырындык менен бузушу мүмкүн. Мына ошондуктан аны "унчукпаган өлтүргүч" деп аташат. Бул оорунун олуттуулугу жана ар бир адам жасай ала турган жөнөкөй кадамдар тууралуу Биринчи радионун эфиринде Бишкек шаарындагы №2 Үй-бүлөлүк медицина борборунун жогорку категориядагы терапевт врачы Жамал Жусупова айтып берди.
Гипертония деген эмне жана ал эмне үчүн пайда болот?
Гипертония – бул артериялык кан басымынын туруктуу жогорулашы. Ал эки түргө бөлүнөт: Биринчилик (эссенциалдык) гипертензия – өз алдынча оору катары өнүгөт, анын себептери дайыма эле белгилүү боло бербейт. Экинчиси (симптомдук) гипертензия – башка оорулардын фонунда пайда болот, мисалы, бөйрөк, эндокриндик система же кан тамыр оорулары.
Гипертониянын өнүгүшүнүн негизги себептеринин бири – атеросклероз, башкача айтканда, кан тамырларда холестериндик бляшкалардын пайда болушу, бул кан айланууну кыйындатат. Алар атеросклерозду козгойт, анын ичинде көпчүлүк үчүн кадимки азыктар: маргарин, кондитердик азыктар, куурулган, фастфуд, майлуу жана туздуу тамактар.
"Биздин улуттук ашканада туздуу жана майлуу тамактар көп. Бирок баары ченеми менен болгон жакшы", - деп баса белгиледи Жусупова.
Врач тузду күнүнө жарым чай кашыкка чейин чектөөнү жана рационго сөзсүз түрдө жашылча-жемиштерди кошууну сунуштайт.
Ал башка тобокелдик факторлоруна төмөнкүлөрдү киргизди:
- Аз кыймылдуу жашоо образы (айрыкча экрандын алдында көп убакыт өткөргөн жаштар арасында),
- Ашыкча салмак, * тукум куучулук (эгерде үй-бүлөдө гипертония учурлары болсо, тобокелдиктер жогорулайт).
Эгер дарыланбаса эмне болот?
Дарыгердин айтымында, дарыланбаса инсульт, инфаркт, өнөкөт бөйрөк жетишсиздиги жана ал тургай сокурдукка алып келиши мүмкүн жана бул абстракттуу коркунучтар эмес.
Адистердин айтымында, Кыргызстан жүрөк жана кан тамыр ооруларынан өлүм жана майыптуулук боюнча дүйнөдө биринчи орунда турат.
"Биз көп учурда баалуу убактыбызды текке кетиребиз, анткени симптомдорду этибарга албайбыз же "интернеттин кеңеши боюнча" өзүбүздү дарылайбыз. Бирок, жөнөкөй профилактикалык иш-чаралар адам өмүрүн сактап калууга жардам берет”,-дейт Жусупова.
Өзүңүздү кантип коргоо керек: жөнөкөй кадамдар
- Туура тамактаныңыз: туз, май жана кайра иштетилген азыктарды азыраак, жашылча-жемиштерди көбүрөөк жеңиз.
- Кыймыл: сейилдөө, жеңил машыгуу, активдүү эс алуу – мунун баары кан басымын төмөндөтөт.
- Салмагыңызды жана холестериндин деңгээлин көзөмөлдөңүз.
- Кан басымыңызды дайыма текшерип туруңуз, өзгөчө сизде тукум куума ыктуулук бар болсо.
- Профилактикалык кароодон өтүңүз - акысыз, жашаган жериңиздеги Үй-бүлөлүк дарыгерлер борборлорунда.
- Жылына жок дегенде бир жолу жалпы анализ үчүн кан жана заара тапшырууну, глюкоза жана холестериндин деңгээлин текшерүү сунушталат.
Ошондой эле Жамал Жусупова кыргызстандыктарды ден соолукту “кийинкиге” калтырбоого чакырды.
"Көп адамдар ден соолук - бул сөз жок нерсе деп ойлошот. Бирок чындыгында бул күнүмдүк жумуш. Денеңизге көңүл буруу, жакшы адаттар жана дарыгерлерге болгон ишеним чындап жакшы натыйжа берет.
Тыянак: гипертония адамда жылдар бою тынч, бирок кыйратуучу катары жашай алат. Аны өз убагында байкап, чара көрүү – бул өзүңүзгө узак, жигердүү жана толук кандуу жашоого мүмкүнчүлүк берүү дегенди билдирет.
Автор: Аделя Клычева
