Бишкек, 26.03.25. /Кабар/. Чыныгы сомду жасалмадан кантип айырмалайбыз. Бул сууроого Улуттук банк жооп берди.
Маалыматка ылайык, шектүү банкнотту чыныгы банкнот менен салыштыруу керек. Бирок бир гана өзгөчөлүк бар экенине таянбай, банкноттордун аныктыгынын бардык белгилүү коргоо элементтерин текшерүү зарыл.
Атайын кагаз. Улуттук валютанын банкноттору пахтадан жасалган, бул кагазга мүнөздүү кычырап, катуулугун, жылмакайлыгын жана тыгыздыгын берет.
Сүрөттөрдүн рельефи. Банкноттордогу портрет, негизги жазуулар (банктын аталышы, номиналдын тамгалык белгиси, банкноттогу адамдын аты-жөнү), номиналдын номерлери рельефтик басуу менен жасалган, бул сүрөттөрдүн жана жазуулардын оройлугун сезүүгө мүмкүндүк берет (4-сериядагы 20 сомдук банкнотту кошпогондо).
Өзгөчө белгилери. Ак тарабында жайгашкан портрет түрүндөгү өзгөчө белгиси жана номиналдын номерлери банкнот жарыкка кармалып турганда банкноттун эки тарабынан көрүнүп турушу керек жана банкноттогу портретке жана банкноттун номиналына дал келиши керек.
Коргоочу жип. Банкнотто чекиттүү сызык түрүндө көрүнгөн коргоочу жип жарыкка кармаганда катуу тилке болуп көрүнөт. 5-сериядагы банкноттордо коргоочу жип жеке түскө жана микро-оптикалык эффектке ээ. Банкнотту кыйшайтканда коргоочу жипте жылтылдаган ромб жана кыймылдуу тилке көрүнүп калат. 4-сериядагы 5000 сомдук банкнотто банкнотту кыйшайтканда коргоочу жиптин түсү кызылдан жашылга өзгөрөт.
Түсүн өзгөртүүчү боек. Банкнотту кыйшайтканда 5-сериядагы банкноттордо (20 жана 50 сомдук банкнотторду кошпогондо) кыймылдуу көлөмдүү шакектерди камтыган орнаменттин түсү алтындан жашылга өзгөрөт. 4-сериядагы 5000 сомдук банкнотто тик бурчтуктун түсү жашылдан көккө чейин өзгөрөт.
Айкалышкан сүрөт. 5-сериядагы банкноттордун алдыңкы жана арткы беттеринде жайгашкан сүрөттүн фрагменттери жарыкка кармап турганда ромбду, ал эми 4-сериядагы банкноттордо сом деген сөз көрүнөт.
Голографиялык тилке. (100, 200, 500 жана 1000 сомдук номиналдагы 4-сериядагы банкноттордо) оптикалык эффектке ээ, ал банкнот жарыкка ар кандай бурчта кыйшайганда сүрөттөрдү өзгөртөт.
Жашыруун сүрөт. 5-сериядагы банкноттордогу катылган сүрөт ромбда жайгашкан сом белгисинин асан-үсөн сүрөтү түрүндө берилген, ал банкнотту кыйшайтканда пайда болот. Ал эми 4-сериядагы банкноттордо - банкноттун ылдыйкы оң бурчунда тик бурчтукта номиналдын номерлери жайгашат.
Ошондой эле 5-сериядагы банкноттордун коргоо элементтери жана аларды текшерүүнүн жолдору менен атайын иштелип чыккан “Кыргыз сому” мобилдик тиркемесинин жардамы менен таанышса болот.
Мобилдик тиркеме жаңы бешинчи сериядагы банкнотторду жарыкка чейин кармап, жантайтуу бурчун өзгөртүү жана лупанын жардамы менен коргоо элементтерин текшерүүнү көрсөтөт. Банкнотуңуздун коопсуздук өзгөчөлүктөрү тууралуу көбүрөөк билүү үчүн смартфонуңуздун камерасын колдонуңуз.
Мобилдик тиркеме 2023-жылкы улуттук валютадагы банкноттордун коргоо элементтери менен таанышуу максатында гана иштелип чыккан. Тиркеме банкноттордун аныктыгын текшербейт жана аныктабайт.
Эгерде сизде шек туудурган банкнот/монета табылса, аны укук коргоо органдарына же Улуттук банкка тапшырышыңыз керек, анда адистер банкноттун аныктыгын экспертизадан өткөрүшөт. Улуттук банк дүйшөмбүдөн жумага чейин саат 9:00дөн 15:00гө чейин улуттук валютанын күмөндүү банкноттору менен монеталарын экспертизага кабыл алат. Экспертиза үчүн эч кандай акы алынбайт. Экзамендин мөөнөтү беш жумушчу күндөн ашпайт.
